Λοιπόν, ξεφύγαμε από τη Σκύλλα των καλοριφέρ, για να πέσουμε αμέσως στη Χάρυβδη των κλιματιστικών. Νταγλαρισμένος όπως ήμουνα ακόμα από τη φρέσκια φετινή ζέστα και την τσίκνα του αμνού που θυσιάστηκε για τις αμαρτίες όλων και τα στομάχια των λίγων (οποιαδήποτε ομοιότητα με πραγματικά γεγονότα είναι βεβαίως εντελώς συμπτωματική), πέρασα, που λες, άλλη μια καθιερωμένη αργία χαζεύοντας κάνα δυο νέες λεμονιές στον κήπο μου, αναλογιζόμενος πόση δύναμη μπορεί να έχει ένα σύμβολο. Γιατί αλήθεια, ακόμα κι αν αυτές οι λεμονιές μπορούσαν να καλύψουν πια όλες μου τις ανάγκες σε λεμόνια, η πραγματικότητα των τελευταίων μηνών αποδεικνύει περίτρανα πως μια ετήσια ατομική προμήθεια λεμονιών κάθε άλλο παρά αρκεί, για να σε σώσει από μια ξαφνική επισιτιστική κρίση που έρχεται (ΤΑ-ΝΤΑ!) ουρανοκατέβατα. Το φύτεμά τους, επομένως, κατ’ αυτή την έννοια, ήταν μάλλον συμβολικό.
Τι ισχύ να ’χει λοιπόν ένα σύμβολο, κάτι τόσο ανίσχυρο που στερείται οικονομικής στρατηγικής ή έστω στρατιωτικού προϋπολογισμού; Εντάξει, ίσως είναι λίγο κακή η συγκυρία, για κάνουμε μια τέτοια σύγκριση σε εντελώς λογικά πλαίσια, τώρα μάλιστα που ως κι οι στρατηγοί πεθαίνουν σαν τις μύγες και το μέλλον ολόκληρων λαών βουλιάζει στην αβεβαιότητα έτσι ξαφνικά, αλλά… Για μισό λεπτό, ρε μάγκα.... Δεν μου λες... Γιατί βασίσαμε όλη μας τη ζωή σε μερικά «έτσι ξαφνικά» τόσο αμφίβολα που πέφτουν με ένα φύσημα; Πλάκα πλάκα, αυτή η ερώτηση τυραννάει τη γενιά μου από το 2009 και έκτοτε. Από εκείνη την κρίση, ντε, που όμοιά της δεν βιώνεις παρά μία φορά στη ζωή σου και αν! Δεν ξέρω πόσες απαντήσεις υπάρχουν σε αυτή την ερώτηση, πάντως μια καλή είναι πως δεν το κάναμε εμείς ακριβώς, αλλά μάλλον κάποιοι άλλοι το έκαναν για εμάς. Συμβολικά.
Μάλλον λοιπόν ένα σύμβολο έχει την ισχύ που του δίνουμε εμείς, που λες, την ισχύ δηλαδή του εργαλείου, του εκπροσώπου ή και του πληρεξούσιου. Φυτεύω δυο λεμονιές και αμέσως κάνω, σε προσωπικό επίπεδο, κάτι για το μέλλον μου. Φωνάζω πως «σήμερα δεν είναι αργία…» κι εσύ καταλαβαίνεις –φαντάζεσαι δηλαδή– ορισμένες απόψεις μου. Βάζω στη φωτογραφία μου στο ΦιΒι έναν σπασμένο σταυρό ή ένα περιστέρι κι αμέσως έγινα υποστηρικτής της ειρήνης. Έτσι ξαφνικά. Και στην τελική, κανένα πρόβλημα ως εδώ. Μέσα από τα σύμβολα πολλοί άνθρωποι αποκτούν μια συνείδηση της πραγματικότητας και την αίσθηση πως ανήκουν σε μια ομάδα που παλεύει για κάποιους σκοπούς. Άσε που είναι πάντα ευχάριστη εμπειρία να μιλάς στα σόσιαλ με μεσήλικες που κοτσάρουν στη στραβή σέλφι προφίλ τους και μια διάφανη ελληνική σημαία κάθε που φτάνει στους ημιτελικούς ένας Έλληνας τενίστας. Τι; Όχι;
Όπως και να ’χει, τον τελευταίο καιρό έχουμε όλοι κληθεί να κάνουμε πολλές συμβολικές πράξεις. Το ζήτημα της υγείας, που όλο μας τριγυρνάει εδώ και δυόμισι χρόνια, έχει συμβάλει καθοριστικά σε αυτή την κατεύθυνση. Πολλοί από εμάς παρακολουθήσαμε διαδικτυακά μαθήματα, συναυλίες, παραστάσεις. Κληθήκαμε να κρατήσουμε επαφή με τους στόχους μας, με τα χόμπι μας. Να ενισχύσουμε τον αγαπημένο μας καλλιτέχνη. Συμβολικά. Γιορτάσαμε τη νίκη ενάντια στον φασισμό και καταδικάσαμε τη βία ενάντια στις γυναίκες, τη βία ενάντια στους λαούς, τη βία ενάντια σε…
Όλα αυτά πάντα συμβολικά, τουτέστιν πολλές φορές έμμεσα, συνήθως με μικρότερη αφοσίωση απ’ όσο θα θέλαμε. Δεν ξέρω για εσένα, εγώ πάντως βλέπω ότι το αποτέλεσμα όλων αυτών των προσπαθειών είναι πως ο φασισμός ακόμα ζει και γλείφει τις πληγές του, περιμένοντας την επόμενή του ευκαιρία να μολύνει τα μυαλά όσων ατυχών, και πως η βία ακόμη ξεσπάει και τελειώνει κατά την αποκλειστική βούληση αυτού που βιαιοπραγεί. Τι άλλο; Α, ναι, πλέον έχεις το προνόμιο να πληρώσεις ντούκου δέκα χιλιαρικάκια και να κάνεις ένα μεταπτυχιακό μέσω βιντεοκλήσης, χωρίς να χρειαστεί να βγεις ποτέ ούτε για μισό καφέ κι ένα ακαδημαϊκό τέταρτο συζήτησης με κάποιον συμφοιτητή σου, έστω και μέλος παράταξης… Σε λίγο θ’ αρχίσουν να φοβούνται και οι διδάκτορες! Οι ορίτζιναλ και οι… μέσω βιντεοκλήσης.
Στις διεθνείς σχέσεις, όπου θεωρητικά τα κράτη είναι η ανώτατη μορφή ανεξάρτητης εξουσίας με ίσα και απόλυτα δικαιώματα, το πρόβλημα της ύπαρξης διακόσων (επισήμων) κι άλλων τόσων οντοτήτων που δεν λογοδοτούν σε κανέναν και κάνουν κυριολεκτικά ό,τι τους καπνίσει λύνει η δημοφιλής και αμφιλεγόμενη σχολή του ρεαλισμού. Σύμφωνα με τους εκπροσώπους της, αν και ένα κράτος μπορεί να εκφράσει την ισχύ του με διάφορους, πλάγιους τρόπους, όπως η οικονομία, η διπλωματία και η καριέρα των Ελλήνων ποπ σταρ του ’90 στο εξωτερικό, το μόνο που πραγματικά έχει αξία είναι η ωμή, στρατιωτική δύναμη. «Αν ο άλλος, βρε, είναι δυο μέτρα ντουλάπας με μαύρη ζώνη στο βαράτε και του ’χει μπει να σου τις βρέξει, δεν σε σώζουν ούτε τα καταφερτζίδικα τα λόγια σου ούτε ο δικηγόρος σου ούτε καν ο μπάτσος που τρώει τυρόπιτα απέναντι» θα σου πει ο ρεαλιστής. «Όλα τα άλλα καλό να υπάρχουν, αλλά είναι βιτρίνες και δικαιολογίες, σύμβολα».
Αυτός ο τρόπος σκέψης του «αν μπορώ να το κάνω, θα το κάνω και θα έχω και δίκαιο» δεν μας είναι καθόλου άγνωστος, δυστυχώς. Τον εφάρμοζες, όταν κοιμόσουν την πρώτη ώρα στο σχολείο ξέροντας πως η μαμά θα πιάσει τον καθηγητή και θα του πει να δείξει κατανόηση. Το είδες, όταν εκείνος ο φίλος διορίστηκε δάσκαλος με το που πήρε το πτυχίο (τόσα προσόντα πχια). Το εμπέδωσες, όταν εκείνος ο γλοιώδης δημοσιογράφος είπε πως πρέπει να σφίξουμε το ζωνάρι ή ότι κι εκείνη θα τον προκάλεσε. «Ας είμαστε ρεαλιστές. Δεν γίνεται ένας τόσο ευυπόληπτος άνθρωπος να παραφέρθηκε σε τέτοιον βαθμό εντελώς απρόκλητα!»
Απέναντι σε μια τέτοια κοσμοθεωρία η ανθρωπιά σιγεί και οι δυνατοί λιμπίζονται τα κέρδη τους, προσμένοντας τη μέρα που η ισχύς τους θα αυξηθεί αρκετά, ώστε να αφήσουν επιτέλους τα προσχήματα, τις ευεργεσίες και τα υπόλοιπα σύμβολά τους, και θα εκφραστούν ελεύθερα σε έναν κόσμο όπου, ας είμαστε ρεαλιστές, αυτοί επιβιώνουν. Όμως αν κάτι τέτοιο είναι λογικό να μας εξοργίζει ή και να μας τρομάζει ακόμα, εγώ πιστεύω πως υπάρχει μια λύτρωση, μια απελευθέρωση σε αυτόν τον βάρβαρο ρεαλισμό, σε αυτό το άνοιγμα των χαρτιών. Υπάρχει ανθρωπιά στην παραδοχή της ύπαρξης της βαρβαρότητας, αρκεί να κάνουμε κάτι για αυτό. Ναι, λοιπόν, τα πράγματα δεν δείχνουν καλά. Ναι, η βία αυξάνεται. Ναι, πάλι τα ίδια.
Ας το αλλάξουμε!
