When you explain it, it becomes BANAL.

Η επικίνδυνη καλημέρα

Δέσποινα Νάτση

Δέσποινα Νάτση

Ιανουάριος 22, 2021

Κατηγορία: Κοινωνία
Το thumbnail του άρθρου με τίτλο Η επικίνδυνη καλημέρα

Τα περιστατικά παρενόχλησης στον δρόμο (catcalling) αποτελούν οικείο βίωμα των περισσότερων γυναικών. Μία γυναίκα που περπατά στον δρόμο, δέχεται –λιγότερο ή περισσότερο συχνά– από μία «απλή καλημέρα», νοήματα και χειρονομίες, μέχρι πρόστυχες αναφορές σε συγκεκριμένα σημεία του σώματός της και εξωτερίκευση ερωτικών φαντασιώσεων – κι όλα αυτά από άγνωστους άνδρες. Κοινά χαρακτηριστικά αυτών των περιστατικών είναι ότι δέκτριες της συμπεριφοράς είναι κατά κανόνα γυναίκες –χωρίς να αποκλείονται βέβαια άλλες κοινωνικές ομάδες– και ότι δράστες είναι άνδρες, ότι λαμβάνουν χώρα σε δημόσιους χώρους και ότι τα εμπλεκόμενα μέρη δεν γνωρίζονται μεταξύ τους.

Γιατί όμως αυτή η «απλή» καλημέρα, που πολλοί μάλιστα άνδρες θεωρούν ότι αποτελεί «έκφραση θαυμασμού», με την οποία οι γυναίκες θα έπρεπε να είναι κι ευχαριστημένες, είναι ενοχλητική και μπορεί να αποβεί έως και επικίνδυνη για την υπόσταση των γυναικών; Σύμφωνα με μελέτες της Οργάνωσης «Stop Street Harassment», γυναίκες σε παγκόσμιο επίπεδο δηλώνουν πως αισθάνονται ότι δεν μπορούν να βρεθούν μόνες τους σε δημόσιους χώρους, ότι αναγκάζονται να βρουν εναλλακτικές διαδρομές για να επιστρέψουν στο σπίτι τους, ότι βρίσκονται σε εγρήγορση όταν κινούνται στην γειτονιά τους και ότι έχουν αναγκαστεί να αλλάξουν επαγγελματική σταδιοδρομία, προκειμένου να αποφύγουν την περιοχή στην οποία έλαβε χώρα η παρενόχληση. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA, 2014), το ήμισυ όλων των γυναικών στην ΕΕ (53%) αυτοπεριορίζουν τις μετακινήσεις τους στον δημόσιο χώρο, από φόβο μήπως υποστούν σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση. Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι σε πολύ διάσημο μέσο κοινωνικής δικτύωσης (tik-tok), στο ερώτημα «τι θα κάνατε εάν δεν υπήρχαν άνδρες για είκοσι τέσσερις ώρες;», από τις πιο δημοφιλείς απαντήσεις ήταν: «θα πήγαινα μία βόλτα το βράδυ» ή: «θα αισθανόμουν ασφαλής».

H παρενοχλητική συμπεριφορά αγνώστων ανδρών στον δρόμο απέναντι σε γυναίκες έχει σαφείς επιπτώσεις στη ζωή και την ψυχολογία τους. Αυτή η συμπεριφορά παραβιάζει υπέρμετρα την ιδιωτική σφαίρα και την αξιοπρέπεια των γυναικών σε τέτοιον βαθμό, που καταλήγει μέχρι και να τις αποκλείει από τους δημόσιους χώρους. Επιπλέον, αποστερεί τις γυναίκες από την ουσιαστική τους υπόσταση και τις αντικειμενοποιεί. Η δέκτρια αυτής της συμπεριφοράς γίνεται κατά κυριολεξία «ένα κομμάτι κρέας», ιδίως όταν τα σχόλια που δέχεται στοχεύουν σε συγκεκριμένα σημεία του σώματός της. Επιπλέον, προκαλείται φόβος ότι η συμπεριφορά αυτή θα κλιμακωθεί και ίσως οδηγήσει και σε σεξουαλική βία, δημιουργώντας στις γυναίκες ένα αίσθημα διαρκούς φόβου και ανάγκης να βρίσκονται σε επαγρύπνηση.

Η «απλή» καλημέρα, λοιπόν, είναι επικίνδυνη όταν έρχεται να επιβεβαιώσει τις παραδοσιακά άνισες σχέσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών, την κυριαρχία, με άλλα λόγια, του –κατά το κοινωνικό πρότυπο– αρσενικού σε βάρος του θηλυκού. Ο αρσενικός άνδρας πρέπει να είναι αποφασιστικός και ενεργητικός, και η θηλυκή γυναίκα πρέπει να είναι παθητική και υποτακτική. Και κάπως έτσι καταλήγει να παραμένει αθέατο, ως άλλο ένα παιχνίδι έμφυλων ρόλων, ένα από τα πιο κοινά βιώματα των γυναικών· ο άνδρας κυνηγός υπεισέρχεται στην ιδιωτική σφαίρα των γυναικών εξόφθαλμα, σε δημόσιο χώρο, και η γυναίκα πρέπει παθητικά να το υπομείνει, όπως αρμόζει ο ρόλος που της έχει αποδώσει η κοινωνία.

Μοιράσου το με αγαπημένους σου