Διασχίζοντας ήδη το καλοκαίρι του 2022, η μαυρίλα τριγύρω μας φαντάζει πια ατελείωτη. Κάθε μέρα ένα χειρότερο νέο, κάθε μέρα ένα βήμα πιο κοντά στην πλήρη εξαθλίωση του πολιτισμού. Και τώρα που πλέον η πανδημία έγινε κανόνας –εμφανίζεται και άλλη, λένε– και που ο πόλεμος μοιάζει με reality στην τηλεόραση, σε τι μένει να πιστεύει κανείς, παρά στο τίποτα. Μιας και πλέον δεν υπάρχει ελπίδα... Σωστά;
Λάθος. Η πραγματικότητα είναι πως όσο και αν θέλουμε να νιώθουμε μοναδικοί, δεν είναι πρώτη φορά στην ιστορία που ο κόσμος έζησε πολέμους, πανδημίες, βιαιοπραγίες και τα λοιπά. Άσχημες χρονιές στην ιστορία της ανθρωπότητας υπήρξαν πολλές: μαύρη πανώλη το 1349, ευλογιά το 1520, ισπανική γρίπη το 1918, Παγκόσμιοι Πόλεμοι... και πάει λέγοντας. Αξίζει να δούμε λοιπόν τι κάνανε οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια, αλλά και ύστερα από όλες αυτές τι φρικαλεότητες με τις οποίες ήρθαν αντιμέτωποι.
Ακριβώς μετά το ξέσπασμα της μαύρης πανώλης, η τέχνη που παράχθηκε είχε πολύ σπάνια τις εικόνες που θα περίμενε να δει κανείς. Ούτε πτώματα, ούτε ουλές, ούτε σημάδια της ασθένειας που είχαν ζήσει. Ο λόγος; Η ανάγκη των ανθρώπων να προχωρήσουν, ν’ αφήσουν πίσω τους τον θάνατο και τον πόνο. Η Τέχνη και η Ελπίδα είναι δύο κρίκοι πάντα ενωμένοι, ακόμα και στις πιο δύσκολες περιόδους. Βασικότερος λόγος το ότι η δημιουργία σημαίνει γένεση, και η γένεση είναι αυτό που μας θυμίζει πως ο κόσμος πάντα θα βρίσκει τον δρόμο προς το σωστό, με ή χωρίς εμάς να επεμβαίνουμε. Το κακό στη δική μας περίπτωση είναι πως τα media δεν μας αφήνουν να ξεχάσουμε, μιας και υπάρχει ένα τεράστιο αρχείο οπτικοακουστικού υλικού γεμάτο με καταγραφές που ένας άνθρωπος του 1350 ποτέ δεν θα άφηνε πάνω στον καμβά του. Και όμως, εμείς τα βλέπουμε ξανά και ξανά, προσβάσιμα από παντού και διαθέσιμα για όλες τις ηλικίες. Ο φόβος, ο τρόμος, η δυστυχία, η απόγνωση, δεν χαράσσονται μόνο στις μνήμες μας, αλλά εισβάλλουν και στην καθημερινότητά μας, από το πρωί μέχρι το βράδυ.
Εύλογα θα ρωτήσει κανείς: «Και δηλαδή, τι; Να μη μαθαίνουμε τι γίνεται στον κόσμο;». Ομολογώ πως για ένα διάστημα αυτή ήταν η πρόθεσή μου. Να κρατώ την τηλεόραση κλειστή και να αδιαφορώ για το ό,τι συμβαίνει, μιας και δεν μπορώ να το αλλάξω. Ωστόσο, το βάρος της απάθειας –ιδιαίτερα για κάποιον ενοχικό άνθρωπο– είναι δυσβάσταχτο. Έτσι, αναγκαστικά αποφάσισα να ρίχνω κλεφτές ματιές στα όσα συμβαίνουν και, φυσικά, κάνοντας αυτό, η διάθεσή μου άρχισε να κατρακυλά. Από την κατρακύλα με έσωσε μια υπέροχη συζήτηση με έναν σοφό τύπο που γνώρισα πρόσφατα. Του είπα τους προβληματισμούς μου και μου απάντησε (με αυτά τα λόγια στο περίπου): «Σε κάθε εποχή υπάρχουν άνθρωποι σαν εσένα, άνθρωποι που θέλουν απλώς να είναι ευτυχισμένοι, ήρεμοι, δημιουργικοί. Να διασκεδάζουν, να προσφέρουν, να βοηθούν, να ζουν σε έναν δίκαιο και αλληλέγγυο κόσμο. Και στις πιο σκοτεινές ημέρες υπήρχαν. Είναι λίγο κρυμμένοι, μα στη σωστή πλευρά της ιστορίας».
Εκείνη η συζήτηση με απελευθέρωσε από τον φόβο και με γέμισε ελπίδα. Ακόμα και αυτό το ίδιο το περιοδικό που γράφω τούτες τις σκέψεις γεννήθηκε μέσα στην πανδημία. Εκεί που όλα φάνταζαν ανούσια. Και κοιτάξτε τώρα πόσοι από εμάς δουλεύουμε και δημιουργούμε για αυτό το όμορφο εγχείρημα, την ίδια στιγμή που η τηλεόραση έδειχνε νοσοκομεία και θύματα σε αριθμούς! Τέχνη και δημιουργία μέσα στο σκοτάδι που υπήρχε τριγύρω. Όμως ο κόσμος θέλει κι άλλο φως, για να πλημμυρίσει. Θέλει κι άλλες ιδέες και άλλη δημιουργία. Κλείστε τα χαζοκούτια. Σας λέω, παίζουν εικόνες αρχείου. Την πραγματικότητα την πλάθετε εσείς και μόνο εσείς. Με το σώμα, με τις λέξεις, με τις πράξεις, με την Τέχνη που είναι Ελπίδα.
