Αντιλαμβανόμαστε τη μουσική μέσω της κίνησης του σώματός μας ή την κίνηση του σώματός μας μέσω της μουσικής; Η σχέση μουσικής και κίνησης είναι κάτι που απασχολεί τη μουσική ερευνητική κοινότητα τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Ο όρος “embodiment” –που ξεκίνησε από τη φιλοσοφία, την ιατρική, την ψυχολογία και την κοινωνιολογία– εκφράζει την ιδέα ότι αντιλαμβανόμαστε το περιβάλλον γύρω μας τόσο μέσα από το σώμα μας όσο και μέσω της σκέψης και του νου μας. Αυτό στη μουσική μεταφράζεται ως συσχέτιση του ήχου, της ποιότητάς του, του ρυθμού, της μουσικής φόρμας, με κινήσεις του σώματός μας. Αυτή η διαδικασία μπορεί να γίνει τόσο συνειδητά όσο και ασυνείδητα.
Αρχικά, η διαδικασία του embodiment πραγματοποιείται συνειδητά κατά τη μουσική εκτέλεση. Η διαδικασία της συναυλίας είναι πολύ απαιτητική για το σώμα και το μυαλό, οπότε ο μουσικός ή ο performer πρέπει να έχει δουλέψει και να έχει ενσωματώσει εκ των προτέρων κάποιες κινήσεις σχετικές με το παίξιμο του οργάνου και τη μουσική ερμηνεία (π.χ. συντονισμός δύο χεριών, γρήγορη κίνηση των δαχτύλων), έτσι ώστε να μπορεί να ελέγχει κάθε κίνηση του σώματος κατά τη διάρκεια της συναυλίας. Ένα άλλο παράδειγμα του συνειδητού embodiment είναι μερικές απλές αντιδράσεις που έχουμε όταν ακούμε μουσική, π.χ. όταν χτυπάμε το πόδι μας στο πάτωμα με τον ρυθμό της μουσικής ή όταν χορεύουμε. Τέλος, συμβαίνει πολλές φορές και η αντίθετη διαδικασία. Επιλέγουμε δηλαδή μια μουσική, για να μας βοηθήσει με μια συγκεκριμένη κίνηση – λόγου χάρη, επιλέγουμε μια γρήγορη και up-beat μουσική, για να διατηρήσουμε σταθερό παλμό στο τρέξιμο.
Παρ’ όλα αυτά, η παραπάνω διαδικασία συμβαίνει πολλές φορές και ασυνείδητα. Κατ’ αρχάς, ο ρυθμός υπάρχει παντού στη ζωή μας. Η ανθρώπινη φυσιολογία (οι χτύποι τις καρδιάς, το αναπνευστικό σύστημα, ο κιρκάδιος ρυθμός), όπως και η καθημερινότητά μας (τρέξιμο, περπάτημα, ομιλία), έχουν περιοδικότητες, ή πιο απλά, περιέχουν ρυθμό. Όσον αφορά τους μουσικούς, πολλές φορές τείνουν να συντονίζουν ασυνείδητα την κίνηση του σώματός τους ή την αναπνοή τους με τη μουσική ερμηνεία και τα δομικά στοιχεία του κομματιού. Για παράδειγμα, όταν στο κομμάτι εμπεριέχεται μια μεγάλη μουσική φράση, ο μουσικός θα εισπνεύσει στην αρχή της και θα εκπνεύσει στο τέλος της.
Κλείνοντας, κάντε ένα μικρό πείραμα στον εαυτό σας. Παρατηρήστε πώς και πότε το σώμα σάς βοηθάει να αντιληφθείτε καλύτερα τη μουσική που ακούτε και πότε η μουσική σάς βοηθάει να καταλάβετε τις κινήσεις του σώματός σας καλύτερα· εν ολίγοις: πώς υπάρχει το embodiment στη ζωή σας. Την επόμενη φορά λοιπόν που θα βρεθείτε σ’ έναν δρόμο με δυνατή μουσική, προσέξτε το: το περπάτημά σας συντονίζεται με τη μουσική!
