Θα σας μιλήσω για ένα περίπλοκο θέμα, οπότε, παρακαλώ, παρακολουθήστε με. Μετά το 2000 κυκλοφορεί ένας όρος στην τέχνη, ο οποίος στα Αγγλικά ονομάζεται metamodern. Τώρα αυτό είναι πρόβλημα για εμάς, μιας που ο ελληνικός όρος μεταμοντέρνο έχει κατοχυρωθεί ως μετάφραση του postmodern. Ίσως κάποτε σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε το «μοντέρνο» μαζί με όλες τις πιθανές προθέσεις για κάθε νέα εξέλιξη στην τέχνη, αλλά μάλλον όχι ακόμα. Και ενώ καταλαβαίνω ότι η κάθε τάση από τον 20ό αιώνα και μετά έρχεται ως απάντηση στο μοντέρνο (και για αυτό αυτή η λέξη βρίσκεται σε κάθε όρο), ε, από ένα σημείο και μετά δείχνει μάλλον έλλειψη φαντασίας. Τέλος πάντων, για να τα βάλουμε σε μία σειρά, ξεκινάμε να μιλάμε για μοντέρνα τέχνη περίπου από το 1860, ως αντίδραση στην παράδοση. Μετά τη μέση του 20ού αιώνα έρχεται το μεταμοντέρνο (postmodern) ως αντίδραση σε διάφορους θεσμούς, ιδεολογίες και βεβαιότητες. Τώρα μιλάμε για metamodern (μετά-μεταμοντέρνο; δεν ξέρω πια, πείτε το όπως θέλετε), που ναι μεν πατάει πάνω στην αποδόμηση που έφερε το postmodern, αλλά προτείνει την εύρεση νοήματος, έστω σε προσωπικό επίπεδο.
Ακολουθεί ανάλυση της ταινίας Everything Everywhere All at Once. Όσον αφορά την ταινία, είδα πολωμένες αντιδράσεις. Είναι σίγουρα μια ιδιαίτερη ταινία, για αυτό και το καταλαβαίνω, αν σε κάποιους δεν άρεσε. Θα αναφέρω μερικά από τα θέματα που πραγματεύεται, καθώς και τη σχέση της με το metamodern.
Ως έναν βαθμό, η ταινία έχει την παράλογη λογική των Monty Python και του Rick and Morty. Θεωρώ πως κάποιον μπορεί να τον μπερδέψει το ότι παρουσιάζεται αρχικά ως μία συμβατική ταινία που διαδραματίζεται στον κόσμο που όλοι ξέρουμε και καταλαβαίνουμε. Στο Everything Everywhere All at Once το παράλογο έρχεται από την επαφή των πρωταγωνιστών με παράλληλα σύμπαντα, που το καθένα είναι μια εναλλακτική εκδοχή της πραγματικότητας. Έρχονται σε επαφή με τον εαυτό τους, όπως εξελίχθηκε, έχοντας κάνει διαφορετικές επιλογές, κάτι που φυσικά γεννά ανάμεικτα συναισθήματα. Άπειρα σύμπαντα και άπειρες πιθανότητες καταστρατηγούν την έννοια του σοβαρού – ναι, σε κάποιο σύμπαν οι άνθρωποι μπορεί να έχουν λουκάνικα αντί για δάχτυλα. Όμως, ενώ παρουσιάζονται συνεχώς παράλογα και κωμικά στοιχεία, οι ανθρώπινες σχέσεις είναι πλήρως ρεαλιστικές και συναισθηματικά φορτισμένες. Τονίζεται πως κάθε απόφαση φέρει το δικό της βάρος και πως σε κάθε επιλογή κάτι θυσιάζουμε και κάτι κερδίζουμε, χωρίς ποτέ να τα έχουμε όλα.
Είναι λοιπόν μια χαοτική ταινία που μπλέκει Φυσική και παράλληλα σύμπαντα, τον παραλογισμό του απείρου, τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια, τη σχέση της οικογένειας με την κοινωνία και, τέλος, την αντιπαράθεση του ατόμου με αυτό που θα μπορούσε να είναι. Ναι, είναι πολλά, αλλά καταφέρνει να τα δέσει όλα μαζί. Και γιατί είναι metamodern; Γιατί σε έναν κόσμο που τίποτα δεν έχει σημασία ή σκοπό καλούμαστε να τα δημιουργήσουμε οι ίδιοι. «Metamodern» είναι να αναγνωρίζεις το χάος και να το διαχειρίζεσαι ακόμα και με πενιχρά μέσα, όπως το χιούμορ και η αισιοδοξία. Ξεπερνάει την πλήρη αποδόμηση των πάντων του postmodernism και δίνει έμφαση στις ανθρώπινες σχέσεις ως πάτημα, για να αντεπεξέλθουμε σε μια αβέβαιη πραγματικότητα. Είναι η αποδοχή ότι τα πράγματα είναι αυτά που είναι, και μέσα σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να βρούμε τρόπο να μην τρελαθούμε. Να φτιάξουμε μια γωνιά που να έχει νόημα, τουλάχιστον για μας, και ας λυσσομανάει γύρω μας το χάος.
