When you explain it, it becomes BANAL.

Βότανα: ιστορία, θεραπείες, κίνδυνοι

Ελένη Σακοράφα

Ελένη Σακοράφα

Σεπτέμβριος 13, 2021

Το thumbnail του άρθρου με τίτλο Βότανα: ιστορία, θεραπείες, κίνδυνοι

«Πολλή αρετή στα βότανα, λίγη στον άνθρωπο» λέει ο Μπέντζαμιν Φράνκλιν. «Το βότανο είναι η γιατρειά του έθνους» προσθέτει τη δική του πλευρά ο Μπομπ Μάρλεϊ, αναφερόμενος στη μαριχουάνα. Η χρήση βοτάνων και φυτικών συστατικών είναι τόσο παλιά όσο και η ίδια η ανθρωπότητα, ή –καλύτερα– όσο και η προσπάθεια του ανθρώπου να αντιμετωπίσει ασθένειες και εμφανή προβλήματα υγείας.

Ας πάμε πολύ πίσω: ήδη στην εποχή του Πλειστοκαίνου, σε τάφο ενός άνδρα Νεάντερταλ ηλικίας 35-40 ετών στη σπηλιά Shanidar στο Κουρδιστάν, βρέθηκαν κομμάτια γύρης και καρποί φυτών που οι ειδικοί υποστηρίζουν πως ήδη από τότε χρησιμοποιούνταν για ιατρική χρήση, όπως το εκουιζέτο (Equisetum), γνωστό και ως ιππουρίδα ή πολυκόμπι! Προχωρώντας ορισμένες χιλιάδες χρόνια, η χρήση των βοτάνων για την υγεία συνεχίζεται δυναμικά, και μάλιστα η συγκεντρωμένη λαϊκή και από στόμα σε στόμα γνώση αρχίζει να καταγράφεται. Οι Σουμέριοι της Μεσοποταμίας, της περιοχής Nagpur, καταρτίζουν πριν από πάνω από 5.000 χρόνια έναν κατάλογο με εκατοντάδες βότανα που χρησιμοποιούν στην ιατρική πρακτική. Πρόκειται για την πρώτη γραπτή ένδειξη που έχουμε για τη χρήση βοτάνων, ενώ ο κατάλογος αυτός περιλαμβάνει και χρησιμοποιούμενες συνταγές για συγκεκριμένες παθολογικές καταστάσεις. Τη γραπτή γνώση εμπλουτίζουν οι Κινέζοι με τα ενδημικά τους είδη και μη, αφήνοντας πίσω τους παπύρους με συνταγές αλοιφών και θρεπτικών ροφημάτων. Το ίδιο συνέβη, μάλιστα, και με τους Ινδούς, αναφορικά με τους οποίους αξίζει να σημειωθούν οι οπαδοί της μεθόδου-πρακτικής Αγιουβέρδα, η οποία δίνει μεγάλη έμφαση στον τρόπο ζωής, στη δίαιτα και στη χρήση βοτάνων, ήδη πριν από 4.000 χρόνια.

Η χρήση βοτάνων για την υγεία «παλεύει» ανάμεσα σε δύο πόλους. Η μία πλευρά τη θεωρεί μέρος μιας πνευματιστικής και συχνά μυστικιστικής κατάστασης (συνοδεύεται από ξόρκια και επαναλήψεις φράσεων – χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίοδος του Μεσαίωνα), κατά την οποία οι λεγόμενες μάγισσες γιατρεύουν με «μαντζούνια». Η άλλη πλευρά, σύμμαχος της οποίας είναι ο Ιπποκράτης της αρχαίας Ελλάδας, υποστηρίζει ότι τα βότανα περιέχουν υψηλής θρεπτικής αξίας και βοηθητικές για την υγεία ενώσεις που δρουν προωθητικά για τον οργανισμό.

Η επιστημονική κοινότητα σε συντριπτική πλειοψηφία δέχεται την τελευταία άποψη και έχει μελετήσει βότανα και φυτικά μέρη με θετικές δράσεις. Για παράδειγμα, έχει αποδειχθεί ότι το πράσινο τσάι, η ρίγανη και το θυμάρι περιέχουν αντιοξειδωτικές ουσίες, με αποτέλεσμα να δρουν αντικαρκινικά. Η βαλεριάνα και το χαμομήλι χρησιμοποιούνται από πολλούς (ίσως από όλους μας έχουν χρησιμοποιηθεί κάποτε) ως φυσικά ηρεμιστικά σε μορφή ζεστού ροφήματος. Το βότανο St. John’s Wort έχει αποδειχθεί πως έχει αντικαταθλπιτική δράση σε άτομα με ήπιας προς μέτριας βαρύτητας κατάθλιψη.

Τα βότανα είναι πολύ δυνατά, κι αυτό αποδεικνύεται από το ότι φαρμακευτικά προϊόντα περιέχουν ουσίες απομονωμένες από αυτά η μιμούμενες αυτά. Γι’ αυτόν τον λόγο, η χρήση τους πρέπει να γίνεται με ενδελεχή μελέτη από το άτομο και με καθοδήγηση από κάποιον ή κάποια ειδικό που θα επιστήσει την προσοχή για τυχόν περιορισμό της χρονικής περιόδου κατανάλωσης (για παράδειγμα, η εχινάκεια, με την προωθητική για το ανοσοποιητικό σύστημα δράση, πρέπει να καταναλώνεται για μικρό χρονικό διάστημα), για πιθανές παρενέργειες (το βότανο St. John’s Wort έχει συσχετισθεί με ανεπιθύμητη δράση αυξημένης ευαισθησίας στο φως), αλλά και για επικίνδυνη αλληλεπίδραση με άλλα φάρμακα (το ανακουφιστικό για τον πονοκέφαλο και τις ημικρανίες βότανο feverfew δρα ανασταλτικά ως προς την πήξη του αίματος, και επομένως δεν πρέπει να καταναλώνεται από άτομα που λαμβάνουν αντιπηκτικές θεραπείες, όπως η βαρφαρίνη).

Για την περίπτωση των βοτάνων, ταιριάζει άψογα η φράση της αξιόλογης επιστήμονος και viral περσόνας Δήμητρας Κατσαφάδου: «εκεί που η μαγεία της φύσης συναντά την ψυχολογία της ύλης»!


Μοιράσου το με αγαπημένους σου