Η ιστορία και η κουλτούρα της Λατινικής Αμερικής και των χωρών της είναι ένα κράμα των γηγενών πολιτισμών, των αποικιοκρατών της και των Αφρικανών σκλάβων που εκείνοι έφεραν στην πολλά υποσχόμενη «καινούρια γη».
Αλλά ας ταξιδέψουμε περίπου 500 χρόνια πίσω... Οι Αφρικανοί σκλάβοι έφεραν στους νέους τόπους διαμονής τους τις παραδόσεις, τις θρησκευτικές τους δοξασίες, τη μουσική και τον τρόπο έκφρασής τους, και παρά την καταστολή που υπέστησαν, ορισμένες παραδόσεις κατάφεραν (για το καλό της παγκόσμιας κληρονομιάς!), όχι μόνο να επιβιώσουν, αλλά και να εμπλουτισθούν με νέα στοιχεία και να εξελιχθούν.
Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η βραζιλιάνικη σάμπα (semba = πρόσκληση για χορό στα ανγκολέζικα). Η παλαιότερη (και πιο κοντά στις ρίζες του χορού) μορφή της ξεπήδησε στην Μπαΐα, πολιτεία ανατολικά της Βραζιλίας, ως χορός αυτοσχεδιαστικός και ομαδικός, με τους σκλάβους της περιοχής να ξεδίνουν ύστερα από την εξοντωτική δουλειά της ημέρας, σχηματίζοντας κύκλο, τραγουδώντας και χειροκροτώντας τους χορευτές που εντός του κύκλου αυτοσχεδίαζαν και χόρευαν υπό τους μουσικούς ρυθμούς των κρουστών της πατρίδας τους (σάμπα ντε ρόντα).
Πριν από την απαγόρευση της σκλαβιάς ως θεσμού, οι Αφρικανοί σκλάβοι της Βραζιλίας είχαν ήδη σχηματίσει ένα πλούσιο και ποικιλόμορφο χορευτικό είδος που είχε δεχθεί επιρροές από τις διάφορες χώρες προέλευσής τους και είχε πλέον γίνει σήμα κατατεθέν της χώρας. Έτσι, μετά την απαγόρευση της σκλαβιάς, η σάμπα συνέχισε να χορεύεται, αλλά και να δέχεται επιρροές από μοντέρνα μουσικά είδη, όπως η κουβανική χαμπανέρα, αλλά και η γερμανική πόλκα. Χρυσή εποχή για τον χορό της σάμπα ήταν όταν συνδέθηκε με τη μουσική μπόσα νόβα κατά το 1950-1960, όπου η κιθάρα έχει πλέον βασικό ρόλο στον ρυθμό, και η μελωδία είναι πιο αργή, πιο ρομαντική, πιο ήπια και γλυκιά (σίγουρα έχεις ακούσει το “The girl from Ipanema”!), γεγονός που συνέβαλε στη μοντερνοποίηση του είδους και στην ευρεία του αποδοχή πλέον από τον δυτικό κόσμο, με αποκορύφωμα το παγκοσμίου φήμης τεράστιο πάρτι στο καρναβάλι του Ρίο ντε Τζανέιρο. Πολλά στιλ σάμπα έχουν εμφανιστεί και κυριαρχήσει στη μουσική και χορευτική σκηνή, από τη σάμπα ντε γκαφιέρα –που χορεύεται σε ζευγάρια– μέχρι τη σάμπα ρέγκε και τη σάμπα ροκ, με σαφείς επιρροές άλλων μουσικών ειδών.
Η βραζιλιάνικη σάμπα είναι, κατά βάση, ένας χορός αυτοσχεδιαστικός. Αυτό αυτομάτως σημαίνει ότι ωθεί τον χορευτή/τη χορεύτρια να χρησιμοποιήσει τη φαντασία του/της, και μαθαίνοντας ορισμένα βασικά βήματα, να δημιουργήσει ένα προσωπικό στιλ. Ανάλογα με τους μουσικούς ρυθμούς, το σώμα καλείται να εκφραστεί με τρόπο διαφορετικό, και παρ’ όλα αυτά, με κοινά στοιχεία! Για παράδειγμα, στη μπατουκάντα, δηλαδή στους γρήγορους ρυθμούς αφρικανικών κρουστών, οι κινήσεις είναι κοντά στην πιο παραδοσιακή μορφή της σάμπα, ενώ στο άκουσμα των υπέροχων μελωδιών της μπόσα νόβα, η κίνηση είναι πιο ήρεμη, πιο «ονειρική»...
Σε κάθε περίπτωση, ο χορός αυτός μας φέρνει σε επαφή με ρίζες που έχουμε ως άνθρωποι, ανεξαρτήτως καταγωγής. Παράλληλα, οι μελωδίες μάς ταξιδεύουν σε μέρη εξωτικά και μας ωθούν να ονειρευτούμε, ενώ η φύσει ομαδική του διάσταση δημιουργεί ένα αίσθημα ξέφρενου εορτασμού και συντροφικότητας.
